Neurofibromatose type 2 (NF2) is een genetische aandoening. NF2 komt bij ongeveer 1 op de 40.000 mensen voor. Een mutatie in het NF2-gen is verantwoordelijk voor de aandoening.
Het NF2-gen ligt op chromosoom 22 en zorgt voor de aanmaak van een bepaald eiwit, merlin geheten. Dit eiwit speelt een rol bij de signaaloverdracht bij de celdeling en heeft onder meer een tumor onderdrukkende functie. Mensen met NF2 hebben een mutatie in het NF2-gen waardoor het merlin-eiwit zijn functie gedeeltelijk of geheel kan verliezen.
Subtypen NF2
Het is belangrijk dat er onderscheid wordt gemaakt tussen gegeneraliseerde NF2 (ook wel constitutionele NF2 genoemd) en segmentale NF2. Gegeneraliseerde NF2 wil zeggen dat de mutatie in het NF2 gen in alle lichaamscellen aanwezig is. Segmentale NF2 betekent dat een gedeelte van de lichaamscellen het gemuteerde gen bevatten, waardoor de hoofdkenmerken van de aandoening zich tot één lichaamsdeel beperken. Deze vorm, die ook vaak met de term mozaïcisme wordt aangeduid, komt tot stand als de mutatie na de bevruchting van de eicel plaatsvindt. Mozaïcisme wordt gekenmerkt door een milder ziekteverloop dan gegeneraliseerde NF2. Ongeveer 20 tot 30% van de NF2 patiënten bij wie de ziekte niet in de familie voorkomt heeft mozaïcisme.
Type mutatie in relatie tot de ernst van de aandoening
Er zijn verbanden gevonden tussen het type mutatie (de manier waarop de structuur van het gen is veranderd) in gegeneraliseerde NF2 en de ernst en het verloop van de aandoening. Belangrijk is om te vermelden dat deze verbanden zijn gebaseerd op gemiddelden en alleen een indicatie geven: andere factoren, zoals de precieze locatie van tumor en eventuele complicaties zijn even belangrijke indicatoren voor het verloop van de ziekte.
Type mutatie | Ernst en verloop |
missense | milder |
deletie | milder |
splice-site | variabel |
nonsense | ernstiger |
frameshift | ernstiger |
Overerving
NF2 wordt in de helft van de gevallen van ouder op kind doorgegeven, en in de andere helft van de gevallen veroorzaakt door een nieuwe, spontane mutatie. Iemand met gegeneraliseerde NF2 heeft bij elk kind (opnieuw) een kans van 1 op 2 om de ziekte aan zijn of haar kind door te geven (autosomaal dominante overerving). Bij een kinderwens is het van belang dat de aanstaande ouders goed geïnformeerd worden nog voordat er sprake is van zwangerschap.
Iedereen met een eerstegraads familielid (ouder, zus of broer, kinderen) die NF2 heeft, komt in aanmerking voor NF2 mutatieanalyse. Vooral bij de milde mozaïekvorm van NF2 kan de mutatie vaak niet worden aangetoond. In dat geval wordt deze persoon nauwkeurig gevolgd (jaarlijks oogonderzoek, neurologisch onderzoek, gehoortest en vanaf ca.10 jaar om de 2-3 jaar een MRI van het hoofd en ruggenmerg). Wanneer de mutatie wel is aangetoond, worden in principe dezelfde controles verricht, maar kan de regelmaat ervan worden aangepast afhankelijk van de prognose op grond van het type mutatie.
Kansen op een kind met NF2
Ouders van een kind met een spontane mutatie hebben bij een volgend kind in principe geen verhoogde kans op nog een kind met NF2. Wel komen zij in aanmerking voor prenatale diagnostiek vanwege de kleine kans op zogenaamd kiemcel-mozaïcisme, waarbij de mutatie al in zaadcellen of eicellen van één van de ouders optreedt. In het geval van kiemcelmutatie is er namelijk wel een verhoogde kans op een volgend kind met NF2. In het geval van aangetoonde mozaïcisme bij de ouder, is er ook een verhoogd risico op de aandoening bij een kind. Het risico hangt van vele factoren af en wordt samen met de klinisch geneticus nader ingeschat.
Kinderwens & risico’s bij zwangerschap
Een klinisch geneticus kan voorlichting geven over de mogelijkheden en keuzes waarvoor iemand met NF2 komt te staan bij een kinderwens. Het is belangrijk om ruim voor een eventuele zwangerschap contact met een klinisch geneticus te leggen, aangezien een eventueel DNA onderzoek tijd kost. De klinisch geneticus zal ook alternatieven zoals sperma- of eiceldonatie of adoptie kunnen voorstellen. Wanneer bekend is om welke mutatie het gaat, kunnen PGD (embryoselectie) of prenatale diagnostiek door een vlokkentest of vruchtwatertest als behandelingsoptie worden besproken (zie download).
Als de aanstaande moeder NF2 heeft, is het erg belangrijk dat zij ook wordt voorgelicht over de eventuele risico’s van de zwangerschap voor zichzelf. Hoewel er nauwelijks melding wordt gemaakt van complicaties tijdens de zwangerschap, kan In het geval van schwannomen van het ruggenmerg geen lokale anesthesie worden gebruikt bij een eventuele keizersnede , en kunnen (eventuele) tumoren tijdens de zwangerschap een snellere groei vertonen.